Hoofdstuk 1: Oorsprong en landschap

Spengler beklaagt zich over de dominantie van darwinistische (en lyellaanse) theorieën in zijn tijd. Deze causale theorieën koppelen de aarde los van de kosmos en erkennen slechts wetenschappelijk bereikbare en mechanische doeloorzaken: wat ze niet kunnen kennen bestaat volgens hen niet. Fysionomen daarentegen zijn sceptisch over elk soort causaal denken. Zij willen de dingen zelf laten spreken en het lot dat hun beschoren is aanvoelen. Volgens de darwinistische theorie zouden er slechts evolutionaire overgangen bestaan en geen duidelijke grenzen en soorten. Onderzoek toont volgens Spengler echter juist het bestaan aan van plotseling ontstane en direct in hun definitieve gedaante opkomende vormen. Bovendien is er sprake van een toenemende rijkdom aan vormen in plaats van een homogenisering tot één vorm, wat volgens Spengler het logische gevolg van de evolutietheorie zou moeten zijn. De soortelijke vervolmaking van vormen is niet doeloorzakelijk gericht, maar lotsmatig. Het is het lot dat het leven in het algemeen, elk afzonderlijk type, elk geslacht en elke soort deed ontstaan. Spengler spreekt van een energie en levensduur van deze vormen. In de geschiedenis van de mens is ook geen doelmatige ontwikkeling zichtbaar en het hoe, waarom en vanwaar van de mutatie die de mens in het leven bracht blijft een ondoorgrondelijk geheim. De oorsprong van de aarde, de oorsprong van het leven, de oorsprong van het vrij beweeglijke dier zijn geheimen die we als zodanig voor lief moeten nemen.

Spengler noemt de ‘heerszuchtige blik van de West-Europeaan’ het grootste obstakel voor de uitvoering van deze taak, omdat de westerse historicus zich alleen richt op wat in zijn ogen direct de westerse cultuur heeft beïnvloed en al het andere halfslachtig behandelt. Niemand denkt er bijvoorbeeld aan de staatsrechtelijke problemen van de Chinese, Indiase, Arabische of Egyptische geschiedenis even grondig te behandelen als het principaat van Augustus. Spengler wijdt uit over een aantal overeenkomsten tussen de staatsrechtelijke ontwikkelingen van deze culturen. De oudste zijn de Egyptische en Babylonische, die rond 3000 voor Christus ontstaan langs de Eufraat en de Nijl; vanaf 1500 voor Christus ontstaan drie nieuwe culturen, de Indiase in Punjab, rond 1400 de Chinese langs de middenloop van de Gele Rivier en rond 1100 de antieke langs de Egeïsche zee. Ook de eenheid van de Arabische cultuur is een ontdekking die westerse historici is ontgaan. De Mexicaanse cultuur is uniek in die zin dat ze zonder contact met de andere culturen heeft kunnen opbloeien, maar ook doordat ze in de volle pracht van haar ontplooiing op zinloze wijze is vermoord in koloniale tijden. Volgens Spengler bezitten we geen betrouwbare kennis over de geschiedenis van deze cultuur, maar via de vergelijkende methode van de morfologie kan ze enigszins gereconstrueerd worden.