Boek 2 – Hoofdstuk 1 SAMENVATTING BIJ BOEK 2 – HOOFDSTUK 1

Hoofdstuk 1: Oorsprong en landschap

btn opener

Relaties tussen culturen zijn secundair, de eigen ontplooiing van een cultuur primair. De systemen en oorzaak-gevolgrelaties die westerse historici over de geschiedenis heen projecteren bestaan in werkelijkheid enkel in hun eigen denkwereld, en hebben niets met de geschiedenis zelf van doen. De geschiedenis zelf gaat uit van bestaan en alle systemen zijn enkel uitdrukkingen van dit bestaan in het wakker-zijn. Om de werkelijke geschiedenis te doorgronden is het minstens even belangrijk om te zien welke invloeden niet doorwerkten vanuit de ene cultuur in de andere als welke invloeden dat wel deden. Ieder opgroeiend mens en elke levende cultuur heeft voortdurend duizenden en nog eens duizenden mogelijke invloeden om zich heen, waarvan er maar heel weinig als zodanig worden toegelaten en veruit het grootste deel niet. Wanneer er sprake is van contact tussen verschillende culturen is het steeds de jongste cultuur die bepaalt welke betekenis dit contact krijgt. Eeuwige waarheden hebben in elke cultuur, ondanks op elkaar lijkende formuleringen, altijd een andere betekenis. Dit is te zien aan de ‘drie Aristotelessen’ in antieke, magische en faustische cultuur, de twee verschillende vormen van het christendom van de magische en de faustische mens, of de geschiedenis van het Romeinse recht. Schijnbaar gaat het om één fenomeen, terwijl het er eigenlijk meerdere zijn. Spengler bespreekt de geschiedenis van het Romeinse recht.

§ 13

Het antieke recht is een recht dat door burgers voor burgers wordt geschapen en veronderstelt als vanzelfsprekende staatsvorm de polis. Persona is een specifiek antiek begrip en vat de mens op als lichaam dat tot het grotere lichaam van de polis hoort. Juristen waren mensen met de praktisch-algemene ervaring die bij hun positie in het politiek-economische leven hoorde. Er was geen andere scholing dan die van het openbaar bestuur. Het was een ervaringswetenschap van individuele gevallen. Het Romeinse recht is in heel zijn ontwikkeling een enkel stadsrecht te midden van honderden geweest; een Grieks recht als eenheid heeft nooit bestaan: elke stad kende haar eigen recht. Het Romeinse recht had bijvoorbeeld een onderscheid tussen stadsrecht en volksrecht (voor de niet-Romeinen). Het Romeinse recht vooronderstelt het Griekse ervaringsrecht maar kwam erna. Het antieke recht is alleen het Romeinse recht geworden omdat Rome als stad een imperium vormde.

btn opener

De vorming van het antieke recht gebeurde in het denken van een extreem ahistorisch soort mensen. Het antieke recht is het recht van de dag, zelfs van het moment. Het wordt in principe in elk afzonderlijk geval voor dit geval geschapen en als dit is afgehandeld, houdt het op recht te zijn. In feite stelde de praetor in elk afzonderlijk geval de rechtsnorm vast waaraan de juryleden zich moesten houden. In star contrast hiermee staat de faustische rechtscheppende macht van de rechter, die zodra hij dit ambt uitoefent een recht creëert dat vanaf dat moment tot het bestaande rechtscorpus hoort. Het antieke recht kent verzamelingen van wettelijk materiaal die rechters kunnen helpen bij het herkennen van soortgelijke voorvallen, maar er is nooit sprake van een rechtssysteem waaraan iedere rechter zich dient te houden. Terwijl dit laatste precies is wat de westerling wil: een rechtssysteem dat voor altijd en in alle gevallen geldt.

Het boerenleven wordt vaak geromantiseerd. Programma’s als Boer zoekt vrouw en aantrekkelijke Campina-reclames spreken wat dat betreft boekdelen. Maar het leven op het platteland is lang niet zo idyllisch als we ons dat vaak voorstellen. De boer staat anno 2018 in dienst van een hysterische wereldeconomie en dient voornamelijk als voeder van de moderne stadsbewoner. Dat is een gevaar. Zoals Spengler in De ondergang van het Avondland op verschillende manieren voor het voetlicht brengt: voor een vitale samenleving is binding met de grond van levensbelang. Tim van der Meulen, Joris Peereboom en Kurt Kooiman leggen in dit artikel uit wat Spengler hiermee bedoelt. 

Spenglerlab_4.jpg

Spenglerlab *

Studenten master Filosofie van cultuur en bestuur

Lees deze bijdrage

Sebastiaan Crul en David van Overbeek, studenten van het Spenglerlab, interviewen Spengler. Over het denken in termen van geld en de financialisering van onze samenleving.

Spenglerlab_4.jpg

Spenglerlab *

Studenten master Filosofie van cultuur en bestuur

Lees deze bijdrage