Boek 2 – Hoofdstuk 3 SAMENVATTING BIJ BOEK 2 – HOOFDSTUK 3

Hoofdstuk 3: Problemen van de Arabische cultuur

btn opener

Er is een mystieke, magische extase mogelijk van de ervaring van het ene, van het deelhebben, die elk bestaan van een magisch individueel ik uitsluit. Dit gaat schuil achter het begrip consensus. Een scheiding van politiek en religie is in de magische wereld theoretisch onmogelijk en onzinnig. Wereldlijk en geestelijk recht zijn voor de magische mens eenvoudigweg hetzelfde. Deze eenheid wordt gewaarborgd door de rechtgelovige consensus.

§ 11

Behalve de consensus bestaat er nog een andere manier waarop de waarheid zich openbaart, namelijk in het ‘Woord van God’ (Logos). Het heilige boek vormt een vast bestanddeel van elke magische religie. In deze voorstelling lopen drie magische begrippen door elkaar, die gescheiden en toch één zijn: God, de Geest van God, het Woord van God. Voor het magische denken zijn ‘waarheid’ en ‘leugen’ substanties. Hierin speelt hetzelfde essentiële dualisme als in de strijd tussen licht en duisternis, en goed en kwaad. Als substantie is de waarheid nu eens identiek met God, dan weer met de Geest van God en dan weer met het Woord. Alleen zo begrijpt men met welke ogen de religieuze mens van deze cultuur tegen het heilige boek aankeek: in dat boek heeft de onzichtbare goddelijke waarheid ingang gevonden in een zichtbare zijnswijze. Canon is de technische term voor alle geschriften die door een religie als ingegeven worden beschouwd. Het Johannesevangelie is het eerste christelijke geschrift dat duidelijk dit karakter heeft.

Zo’n tekst is naar zijn aard onvoorwaardelijk juist en daarom onveranderlijk en niet voor verbetering vatbaar. Daarom ontstaat de gewoonte tot geheime interpolaties, om de tekst met de overtuigingen van de tijd in overeenstemming te brengen. Daarnaast bestaat er bij alle magische religies de idee van een geheime kennis die alleen de leden van de gemeenschap bezitten. De enige strikt wetenschappelijke methode die een onveranderlijke Koran overlaat voor de voortgang van de meningsvorming is die van het commentaar. Aangezien het ‘woord’ van een autoriteit in theorie niet verbeterd kan worden, kan het alleen anders worden uitgelegd. Het scherpst is deze methode, die elke uitspraak denkbeeldig terugvoert op een onmiddellijke ingeving, uitgewerkt in de Talmoedische en islamitische theologie. Een nieuwe uitlegging is alleen geldig als ze door een ononderbroken aaneenschakeling van zegsmannen tot Mozes of Mohammed herleid kunnen worden.

btn opener

De groep magische religies vormt een onscheidbare eenheid van geest en ontwikkeling, afzonderlijk kan men deze religies niet begrijpen. Hun ontstaan en ontwikkeling tot ze vaste vorm hebben aangenomen omvat de periode van het jaar 0 tot 500. In de diepte ervan rust een en hetzelfde zielenleven, dat in alle talen van deze wereld van religies steeds zichzelf tot uitdrukking brengt.

In het weidse gebied van de Oud-Babylonische fellahwereld wordt beginnend rond 700 voor Christus in de profetische religies van de Perzen, joden en Chaldeeën alles voorbereid. De tweede golf rijst op in de apocalyptische stromingen vanaf 300 voor Christus. Hier ontwaakt het magisch wereldbesef en construeert men een metafysica van de laatste dingen, die al op het oersymbool van de komende cultuur, de holte, gebaseerd zijn. De figuur van de Messias, een Laatste Oordeel, een Satan, zijn in één klap daar, en het magische tijdsgevoel geeft het leven een nieuwe tact en het woord lot een nieuwe inhoud. De derde schok volgt ten tijde van Caesar en leidt tot de geboorte van de grote verlossingsreligies. Nu ontstaat in Perzische, mandaeïsche, joodse en christelijke geloofskringen en in de westelijke pseudomorfose de grote mythe. Een grote mengeling van religieus en ridderlijk heldendom maakt dat de profeet versmelt met de strijder, en Zarathoestra, het lijdensverhaal van Jezus, de figuur van de moeder Gods en de daden van de apostelen vormen het middelpunt van legenden, verhalen en romans. Aan het eind van de tweede eeuw komt deze opgewonden stemming tot bedaren. Nu begint de mystieke doordringing en magische ontleding van de religieuze stof. De leer van de nieuwe kerk wordt ondergebracht in een theologisch systeem. Langzamerhand worden nu de grote kerken voltooid. Het is besloten dat de leer van Jezus niet tot een omvorming van het jodendom maar tot een nieuwe kerk moet leiden, die zich op het westen oriënteert, terwijl het jodendom zich naar het oosten keert. Het einde der tijden is op de lange baan geschoven en er ontstaat een dogmatiek die het nieuwe wereldbeeld verklaart. In 242 verschijnt de nieuwe godsdienststichter Mani die, met verwerping van het jodendom en hellenisme, alle magische religies in een van de indrukwekkendste theologische scheppingen aller tijden samenvat. Tussen de Griekse kerken van het Westen en het Oosten ontwikkelt zich de Talmoedische kerk (de ‘synagoge’) met het Aramees als schrijftaal.

Het boerenleven wordt vaak geromantiseerd. Programma’s als Boer zoekt vrouw en aantrekkelijke Campina-reclames spreken wat dat betreft boekdelen. Maar het leven op het platteland is lang niet zo idyllisch als we ons dat vaak voorstellen. De boer staat anno 2018 in dienst van een hysterische wereldeconomie en dient voornamelijk als voeder van de moderne stadsbewoner. Dat is een gevaar. Zoals Spengler in De ondergang van het Avondland op verschillende manieren voor het voetlicht brengt: voor een vitale samenleving is binding met de grond van levensbelang. Tim van der Meulen, Joris Peereboom en Kurt Kooiman leggen in dit artikel uit wat Spengler hiermee bedoelt. 

Spenglerlab_4.jpg

Spenglerlab *

Studenten master Filosofie van cultuur en bestuur

Lees deze bijdrage

Sebastiaan Crul en David van Overbeek, studenten van het Spenglerlab, interviewen Spengler. Over het denken in termen van geld en de financialisering van onze samenleving.

Spenglerlab_4.jpg

Spenglerlab *

Studenten master Filosofie van cultuur en bestuur

Lees deze bijdrage